Metropolitan of Krini and Exarch of Malta Kyrillos (Katerelos) as a supporter of the theory of the primacy of the Patriarch of Constantinople
DOI:
https://doi.org/10.51216/2687-072X_2025_3_143-178Keywords:
Metropolitan of Krini and Exarch of Malta Kyrillos (Katerelos), institution of primacy, Patriarchate of Constantinople, Russian Orthodox Church, [non-canonical] Orthodox Church of Ukraine (OCU), schism, auto-cephaly, unity of the Church.Abstract
The article analyzes the views of the Greek canonist Metropolitan of Krini and Exarch of Malta Kyrillos (Katerelos) in support of the theory of primacy of the Patriarch of Constantinople from the point of view of Orthodox Church law. The Metropolitan’s opinion on this controversial issue was expressed regarding the so-called Ukrainian autocephaly. Bishop Kyrillos, being an expert in Byzantine Church law, first defended the theory of primacy in 2014 with a kind of apology for the ecclesiology set out in the Ravenna document of 2007. After the Ukrainian issue was brought to the fore in 2018-2019, he began to actively promote theses in defense of the special ecclesiastical authority of the Patriarch of Constantinople in the Orthodox world. Metropolitan Kyrillos, unlike all other supporters of the theory of primacy, uses rhetorical devices, influencing the emotions of the reader and at the same time not relying on facts in defense of his theses. The main message of the metropolitan is that the Roman and Constantinople cathedras initially received an indisputably high status in the Christian world. From his point of view, Constantinople as the “new Rome” was equal to Rome, which had historical primacy in the earliest era both in secular and ecclesiastical terms. Based on this concept, after the apostasy of the Roman Church, the Patriarchate of Constantinople allegedly inherited primacy among the other Churches with all the ensuing theses of modern supporters of the theory of the same name. As a result of the study, the author of the article proves that the straightforward scheme of Metropolitan Kyrillos is erroneous, since both canon law and historical facts in general support the validity of the principles of conciliar ecclesiology, according to which all Local Churches have fundamentally equal power within their jurisdiction and differ from each other by an honorable place in the diptychs, but not by primacy of power.
Downloads
References
Список источников
1. Георгий (Капсанис), архим. Св. Горы Афон. Равеннский документ и первенство Папы // Православие.Ки : портал. URL: https://azbyka.ru/otechnik/Georgij_Kapsanis/ravennskij-dokument-i-pervenstvo-papy/ (дата обращения: 20.05.2025).
2. Корнакис И. Равеннский документ - личина богословского диалога // Православие.RU : портал. URL: https://www.pravoslavie.ru/36607.html (дата обращения: 20.05.2025).
3. Матфей Властарь, иером. Алфавитная синтагма иеромонаха Матфея Властаря : канонические правила и гражданские законы о Церкви. Репр. воспр. изд. 1892 г. Москва : Галактика, 2006. 480 с.
4. Пётр (Л’Юилье), архиеп. Правила первых четырёх Вселенских Соборов / авториз. пер. с фр. под ред. прот. В. Цыпина. Москва : Издание Сретенского монастыря, 2005. 528 с.
5. Позиция Московского Патриархата по вопросу о первенстве во Вселенской Церкви (26 декабря 2013 г.). URL: https://www.patriarchia.ru/db/text/3481089.html (дата обращения: 10.05.2024).
6. Равеннский документ (перевод) (19 января 2011 г.). URL: http://www.rkcvo.ru/node/107 (дата обращения: 15.04.2024).
7. Alexander Nicaeensis. Epistulae // Darrouzès J. Épistoliers byzantins du Xe siècle. Paris : Institut Français d’Études Byzantines, 1960. (Archives de l’Orient Chrétien; vol. 6). P. 67–98.
8. Alexius Aristenus. Scholia in concilia oecumenica et localia // Alexios Aristenos: Kommentar zur Synopsis canonum / hrsg. von L. Burgmann, K. Maksimovič, E. S. Papagianni, Sp. Troianos. Berlin; Boston: De Gruyter, 2019. (FBR. N. F.; Bd. 1). S. 21–214.
9. Concilium universale Chalcedonense (anno 451) // ACO. T. 2.1.1–2.1.3 / ed. E. Schwartz. Berlin: De Gruyter, T. 2.1.1–2.1.2: 1933; T. 2.1.3: 1935 (T. 2.1.1–2.1.2: 1962; T. 2.1.3: 1965). T. 2.1.1: P. 3–32, 35–52, 55–196; T. 2.1.2: P. 3–42, 45–65, 69–163; T. 2.1.3: P. 3–136).
10. Dositheus II Hierosolymarum Patriarcha (vel Dositheus Notaras). Historia patriarcharum Hierosolymitanorum // Δοσιθέου, Πατριάρχου Ἱεροσολύμων, Ἱστορία περὶ τῶν ἐν Ἰεροσολύμοις Πατριαρχευσάντων, ἄλλως καλουμένη Δωδεκάβιβλος Δοσιθέου: ἐν Ϛʹ τ. / ἔκδ. Ἐ. Δηληδέμος. Θεσσαλονίκη: Ἐκδοτικὸς οἶκος Β. Ρηγοπούλου, 1982–1983. Τ. Αʹ: Σ. 35–519. Τ. Βʹ: Σ. 3–492. Τ. Γʹ: Σ. 9–452. Τ. Δʹ: Σ. 9–477. Τ. Εʹ: Σ. 9–681. Τ. Ϛʹ: Σ. 9–83, 85–212, 251–267 (Παράρτημα).
11. Epanagoge // Leges Imperatorum Isaurorum et Macedonum / ed. P. Zepos (post C. E. Zacharia von Lingenthal). Athens: Fexis, 1931. (Jus Graecoromanum; vol. 2). P. 236–368.
12. Matthaeus Blastares. Collectio alphabetica // Σύνταγμα τῶν κανόνων. Τ. Ϛʹ. Σ. 31–518.
13. Methodius patriarcha. De iis, qui abnegarunt // PG 100. Col. 1300–1317.
14. Nicodemus Hagiorita. Scholia in concilia localia // Πηδάλιον. Σ. 343–542.
15. Synodicon vetus (versio altera) // The Synodicon Vetus / ed. J. M. Duffy, J. Parker. Washington, D.C.: Dumbarton Oaks, 1979. (Corpus Fontium Historiae Byzantinae. Series Washingtonensis; vol. 15). P. 149–196.
16. Theodorus Anagnostes. Historia ecclesiastica (excerpta et fragmenta) // Theodoros Anagnostes. Kirchengeschichte / hrsg. von G. C. Hansen. Berlin: Akademie‑Verlag, 21995. (GCS. N. F.; Bd. 3). S. 96–151.
17. Vetochnikov K. La «concession» de la métropole de Kiev au patriarche de Moscou en 1686: Analyse canonique. URL: https://www.academia.edu/27973679/La_concession_de_la_m%C3%A9tropole_de_Kiev_au_patriarche_de_Moscou_en_1686_Analyse_cannique (дата обращения: 11.01.2025).
18. Ἀγαπίου Ἱερομονάχου καὶ Νικοδήμου Μοναχοῦ Πηδάλιον τῆς νοητῆς νηὸς τῆς μιᾶς ἁγίας καθολικῆς καὶ ἀποστολικῆς τῶν ὀρθοδόξων ἐκκλησίας / ἔκδ. Ἀρχιμ. Δωρόθεος. Ἀθήνα: Παπαδημητρίου, 1998.
19. Η πρώτη ημέρα του Διεθνούς Συνεδρίου στην Αττάλεια (videos) (6 Μαΐου 2025). URL: https://fosfanariou.gr/index.php/2025/05/06/proti‑mera‑diethnous‑synedriou‑stin‑attaleia‑videos/ (дата обращения: 01.06.2025).
20. Κατερέλος Εὐ. Η λύση του Γάμου στο Δημήτριο Χωματιανό και Ιωάννη Απόκαυκο. Φρανκφούρτη, 1992 (διδακτορική διατριβή).
21. Κατερέλος Εὐ. Η Κανονική Δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου επί των επαρχιών του Δεσποτάτου της Ηπείρου κατά την περίοδο 1204–1235. Θεσσαλονίκη: Σάκκουλα, 1995 (διδακτορική διατριβή).
22. Κύριλλος Κατερέλος, Επίσκοπος Αβύδου. Η Αγία καί Μεγάλη Σύνοδος της Κρήτης: Η Ορθόδοξη Εκκλησία καί οι ετερόδοξοι. Αθήνα, 2020. 247 σ.
23. Κύριλλος Κατερέλος, Ἐπίσκοπος Ἀβύδου. Η Ρώμη και το Παπικό Πρωτείο επί Πατριαρχείας Ιγνατίου και ι. Φωτίου (847–886). Χάλκη: Εκδόσεις Ιεράς Θεολογικής Σχολής Χάλκης, 2019а.
24. Κύριλλος Κατερέλος, Επίσκοπος Αβύδου. Ουκρανική εκκλησία // Δωδεκάνησος. Ἐπίσημον δελτίον τῶν ἐν Δωδεκανήσῳ ἐπαρχιῶν τοὺ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. 2019b. Ἰούλιος-Δεκέμβριος. Περίοδος Α ́, ἔτος ΙΑ ́, τεῦχος ΚΓ ́. Σ. 19–62.
25. Κύριλλος Κατερέλος, Ἐπίσκοπος Ἀβύδου. Το κείμενο της Ραβέννας και η θέση του Πατριαρχείου Μόσχας για το Πρωτείο. Θεσσαλονίκη: Παλίμψηστον, 2015.
26. Κύριλλος Κατερέλος, Ἐπίσκοπος Ἀβύδου. Ὁ Θρόνος τῆς Κωνσταντινουπόλεως στὸ Πηδάλιο καὶ τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας. URL: https://www.romfea.gr/images/article‑images/2019/01/othronostispoleos.pdf (дата обращения: 12.02.2024).
27. Κύριλλος Κατερέλος, Επίσκοπος Αβύδου. Μνεία Α΄ Οικουμενικής Συνόδου (31 Μαΐου 2025). URL: https://www.romfea.gr/katigories/10‑apopseis/70043‑mneia‑a‑oikoumenikis‑synodou (дата обращения: 01.06.2025).
28. Κυρίλλου Ἀβύδου. Ἡ Ἔκκλητος πρός τό θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως (31 Οκτωβρίου 2018). URL: https://fosfanariou.gr/index.php/2018/10/31/blog‑post_787/(сокращённаяверсия) (дата обращения: 12.02.2024).
29. Κυρίλλου Ἀβύδου. Τo κείμενο της Ραβέννας και η θέση του Πατριαρχείου Μόσχας για το Πρωτείο (13.05.2014). URL: https://www.pemptousia.gr/2014/05/to‑kimeno‑tis‑ravennas‑i‑thesi‑tou‑patr/ (дата обращения: 12.02.2024).
30. Μητροπολίτης Κρήνης Κύριλλος Κατερέλος, Πατριαρχικός Έξαρχος της νεοσυσταθείσας Πατριαρχικής Εξαρχίας Μελίτης και Καθηγητής Θεολογίας Συνεργαζόμενο Ακαδημαϊκό. URL: https://www.theo.ac.cy/wp‑content/uploads/2022/08/bebfb36b323503739745bb0f2b77474e.pdf (дата обращения: 11.01.2025).
31. Νικήτα Παντοκρατορινού, ιερομονάχου. Περί της ημερίδος της Μητροπόλεως Πειραιώς για το Ουκρανικό (18 Ιουνίου 2025). URL: https://fosfanariou.gr/index.php/2025/06/18/peri‑imeridos‑mitropolews‑peiraiws‑gia‑oukraniko/ (дата обращения: 20.06.2025).
32. Σύνταγμα τῶν θείων καὶ ἱερῶν κανόνων τῶν τε ἁγίων καὶ πανευφήμων ἀποστόλων, καὶ τῶν ἱερῶν οἰκουμενικῶν καὶ τοπικῶν συνόδων, καὶ τῶν κατὰ μέρος ἁγίων πατέρων / ἔκδ. Μ. Ποτλής, Γ. Α. Ῥάλλης. Τ. Αʹ–Εʹ. Ἀθῆναι: Ἐκ τῆς Τυπογραφίας Γ. Χαρτοφύλακος, 1852–1855; Τ. Ϛʹ. Ἀθῆναι: Ἐκ τοῦ Τυπογραφείου τῆς Αὐγῆς, 1859.
33. Ωρολογιακή βόμβα πέταξε ο Αβύδου Κύριλλος Κατερέλος! (Δευτέρα 30 Μαΐου 2016). URL: https://paterikiparadosi.blogspot.com/2016/05/blog‑post_649.html (дата обращения: 20.06.2025).
Список литературы
1. Барсов Т. В. Константинопольский патриарх и его власть над Русской Церковью. Санкт-Петербург : Типография П. А. Ремезова, 1878. [XXII], 578, V, III.
2. Гоцопулос А., протопресв. Вклад в диалог по украинской автокефалии / пер. свящ. А. Чурякова. Москва : Познание, 2021. 104 с.
3. Дионисий (Шлёнов), игум. Критика чрезмерной икономии Константинопольского Патриархата по отношению к раскольникам, составившим «Православную церковь Украины». DOI https://doi.org/10.31802/GB.2023.49.2.010 // Богословский вестник. 2023. № 2 (49). С. 167-212.
4. Дионисий (Шлёнов), игум. Критика экстерриториальной апелляции к Константинопольскому патриарху Иерусалимским патриархом Досифеем // Богословский вестник. 2024a. № 3 (54). С. 220-248.
5. Дионисий (Шлёнов), игум. Митрополит Иоанн (Зизиулас) как сторонник теории первенства Константинопольского патриарха // Вестник Екатеринбургской духовной семинарии. 2025а. № 49. C. 61-81.
6. Дионисий (Шлёнов), игум. Митрополит Перистерийский Григорий (Папафомас) как сторонник теории первенства Константинопольского патриарха // Богословский вестник. 2025b. № 1 (56). С. 89-121.
7. Дионисий (Шлёнов), игум. О полноценной передаче Киевской митрополии Московскому Патриархату в 1686 г. // Богословский вестник. 2024b. № 4 (55). С. 346–374. Рец. на: [Τσελίκας Ἀ. και άλ.] Ο Οικουμενικός Θρόνος και η Εκκλησία της Ουκρανίας — Ομιλούν τα κείμενα. [Ἀθήνα] Οἰκουμενικόν Πατριαρχειον, 2018. 29 σ. URL: https://www.goarch.org/documents/32058/4830467/The+Ecumenical+Throne+and+the+Church+of+Ukraine+‑+Greek.pdf/.
8. Дионисий (Шлёнов), игумен. Представления о «царском пути» в византийском богословии и аскетике: на примере учения о шествии души к Богу прп. Никиты Стифата // Богословский вестник. 2017. Т. 26/27, № 3/4. С. 355-391.
9. Дионисий (Шлёнов), игум. Позиция митрополита Иерофея (Влахоса) как составляющая теории первенства Константинопольского патриарха. DOI https://doi.org/10/51216/2687-072Х_2025_1_143 // Богословский сборник Тамбовской духовной семинарии. 2025с. № 1 (30). С. 143-166.
10. Дионисий (Шлёнов), игум. Присоединение ряда иерархов Элладской Православной Церкви к позиции Константинополя в 2019 г. // Богословско-исторический сборник. 2025d. № 1 (36). С. 263-284.
11. Козлов М, свящ. Святитель Московский Филарет (Дроздов) - о ино-славии и инославных // Радонеж : сайт. URL: https://radonezh.ru/text/svyatitel-moskovsky-filaret-drozdov-o-inoslavii-i-inoslavnykh-svyasch-maksim-kozlov-54229.html. Дата публикации: 20.03.2013.
12. Михеев С. Ф, Остапенко С. Н. Неконструктивность исторической аргументации в статье В. Г. Ченцовой «Воссоединение» // Вестник церковной истории. 2021. № 1/2 (61/62). С. 255-346.
13. Михеев С. Ф, Остапенко С. Н. Происхождение современной позиции Константинопольского Патриархата по интерпретации документов 1686 г. о переподчинении Киевской митрополии // Церковный вестник. 2019. № 3 (88). С. 161-234.
14. Серафим (Амельченков), еп. О предоставлении автокефалии Православной Церкви Чешских земель и Словакии: два взгляда - Москва и Константинополь. DOI 10/47132/1814-5574_2022_1_269 // Христианское чтение. 2022. № 1. С. 269-278.
15. Job Getcha H. E. Autocephaly in the Orthodox Church: Past and Present // Autocephaly Coming of Age in Communion. Historical, Canonical, Liturgical and Theological Studies / ed. E. G. Farrugia. Vol. II. Roma, 2023. (OCA; 315). P. 997-1009.
16. Le Quien M. Oriens Christianus, in quatuor patriarchatus digestus; quo exhibentur Ecclesiae, Patriarchae, caeterique praesules totius orientis. 3 vols., Paris, 1740. T. 1.
17. Ακριτίδης Ν. Σ. Η ιστορική γεωγραφία του Οικουμενικού Πατριαρχείου: Από τον 9ο αι. μ.Χ. μέχρι το 1453. Θεσσαλονίκη: Σταμούλη, 2009.
18. Γρηγόριος (Φραγκάκης), Αρχιμ. Περί της θεραπείας του εν Ουκρανία εκκλησιαστικού ζητήματος υπό της Μητρός Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως: Το ζήτημα των χειροτονιών. [Εργασία για το μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης]. Αριστοτέλειο
Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη, 2022.
20. Μανώλης Νικόλαος, πρωτοπρ. Τα 11 ψέματα στο κείμενο της Ι. Συνόδου προς τον Λαό (8 Οκτωμβρίου 2017). URL: https://agiosiosif.gr/ta‑11‑psemata‑sto‑kimeno‑tis‑i‑synodou‑pros‑ton‑lao/ (дата обращения: 02.04.2024).
Sources
1. George (Kapsanis), Archimandrite of Mount Athos Ravennskii document i pervenstvo Papy [The Ravenna Document and the primacy of the Pope]. Portal Pravoslavie.RU [Pravoslavie.RU Portal]. (In Russian). Available at: https://azbyka.ru/otechnik/Georgij_Kapsanis/ravennskij-dokument-i-pervenstvo-papy/ (accessed 20.05.2025).
2. Kornakis I. Ravennskii document - lichina bogoslovskogo dialoga [The Ravenna Document is the mask of the theological dialogue]. Portal Pravoslavie.RU [Pravoslavie.RU Portal]. (In Russian). Available at: https://www. pravoslavie.ru/36607.html (accessed 20.05.2025).
3. Matthew Blastares, Hieromonk Alfavitnaya sintagma ieromonakha Matfeya Vlastarya: kanonicheskie pravila i grazhdanskie zakony o Tserkvi [Alphabetical syntagma of hieromonk Matthew Blastares: canonical rules and civil laws on the church]. Moscow, Galaktika Pabl., 2006, 480 p. (In Russian).
4. Peter (L’Huillier), Archbishop Pravila pervykh chetyrekh Vselenskikh Soborov [Rules of the first four Ecumenical Councils]. Moscow, Sretensky Monastery Publ., 2005, 528 p. (In Russian).
5. Pozitsiya Moskovskogo Patriarkha po voprosu o pervenstve vo Vse-lenskoi Tserkvi (26 dekabrya 2013 g.) [Position of the Moscow Patriarchate on the issue of primacy in the Ecumenical Church (December 26, 2013)]. (In Russian). Available at: https://www.patriarchia.ru/db/text/3481089.html (accessed: 10.05.2024).
6. Ravennskii document (perevod) [Ravenna Document (translation)]. (In Russian). Available at: http://www.rkcvo.ru/node/107 (accessed: 15.04.2024).
7. Alexander Nicaeensis Epistulae // Darrouzes J. Epistoliers byzantins du Xe siecle. Paris: Institut Fran?ais d’Etudes Byzantines, 1960. (Archives de l’Orient Chretien; vol. 6). pp. 67-98. (In French).
8. Alexius Aristenus Scholia in concilia oecumenica et localia // Alexi-os Aristenos: Kommentar zur Synopsis canonum / hrsg. von L. Burgmann, K. Maksimovic, E. S. Papagianni, Sp. Troianos. Berlin; Boston: De Gruyter, 2019, (FBR. N.F.; Bd. 1). pp. 21-214. (In Latin).
9. Concilium universale Chalcedonense (anno 451) // ACO. T. 2.1.1-2.1.3/ ed. E. Schwartz. Berlin: De Gruyter, T. 2.1.1-2.1.2: 1933; T. 2.1.3: 1935 (T. 2.1.1-2.1.2: 1962; T. 2.1.3: 1965). T. 2.1.1: P. 3-32, 35-52, 55-196; T. 2.1.2: P. 3-42, 45-65, 69-163; T. 2.1.3: P. 3-136). (In Latin).
10. Dositheus II Hierosolymarum Patriarcha (vel Dositheus Notaras). Historia patriarcharum Hierosolymitanorum // Δοσιθέου, Πατριάρχου Ἱεροσολύμων, Ἱστορία περὶ τῶν ἐν Ἰεροσολύμοις Πατριαρχευσάντων, ἄλλως καλουμένη Δωδεκάβιβλος Δοσιθέου: ἐν Ϛʹ τ. / ἔκδ. Ἐ. Δηληδέμος. Θεσσαλονίκη: Ἐκδοτικὸς οἶκος Β. Ρηγοπούλου, 1982–1983. Τ. Αʹ: Σ. 35–519. Τ. Βʹ: Σ. 3–492. Τ. Γʹ: Σ. 9–452. Τ. Δʹ: Σ. 9–477. Τ. Εʹ: Σ. 9–681. Τ. Ϛʹ: Σ. 9–83, 85–212, 251–267 (Παράρτημα). (In Latin).
11. Epanagoge // Leges Imperatorum Isaurorum et Macedonum / ed. P. Zepos (post C. E. Zacharia von Lingenthal). Athens: Fexis, 1931, (Jus Graecoromanum; vol. 2), pp. 236-368. (In Latin).
12. Matthaeus Blastares Collectio alphabetica // Σύνταγμα τῶν κανόνων. Τ. Ϛʹ. Σ. 31–518. (In Latin).
13. Methodius patriarcha. De iis, qui abnegarunt // PG 100. Col. 13001317. (In Latin).
14. Nicodemus hagiorita. Scholia in concilia localia // Πηδάλιον. Σ. 343–542. (In Latin).
15. Synodicon vetus (versio altera) // The Synodicon Vetus / ed. J. M. Duffy, J. Parker. Washington, D.C.: Dumbarton Oaks, 1979. (Corpus Fontium Historiae Byzantinae. Series Washingtonensis; vol. 15), pp. 149196. (In Latin).
16. Theodorus Anagnostes Historia ecclesiastica (excerpta et fragmenta) // Theodoros Anagnostes. Kirchengeschichte/hrsg. von G. C. Hansen. Berlin: Akademie-Verlag, 21995. (GCS. N. F.; Bd. 3). pp. 96-151. (In Latin).
17. Vetochnikov K. La “concession” de la metropole de Kiev au patriarche de Moscou en 1686: Analyze canonique. (In French). Available at: https://www.academia.edu/27973679/La_concession_de_la_m%C3%A9tropole_de_Kiev_au_patriarche_de_Moscou_en_1686_Analyse_cannique (accessed: 01/11/2025).
18. Ἀγαπίου Ἱερομονάχου καὶ Νικοδήμου Μοναχοῦ Πηδάλιον τῆς νοητῆς νηὸς τῆς μιᾶς ἁγίας καθολικῆς καὶ ἀποστολικῆς τῶν ὀρθοδόξων ἐκκλησίας / ἔκδ. Ἀρχιμ. Δωρόθεος. Ἀθήνα: Παπαδημητρίου, 1998. (In Greek).
19. Η πρώτη ημέρα του Διεθνούς Συνεδρίου στην Αττάλεια (videos) (6 Μαΐου 2025). (In Greek). Available at: https://fosfanariou.gr/index.php/2025/05/06/proti‑mera‑diethnous‑synedriou‑stin‑attaleia‑videos/ (accessed: 01.06.2025).
20. Κατερέλος Εὐ. Η λύση του Γάμου στο Δημήτριο Χωματιανό και Ιωάννη Απόκαυκο. Φρανκφούρτη, 1992 (διδακτορική διατριβή). (In Greek).
21. Κατερέλος Εὐ. Η Κανονική Δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου επί των επαρχιών του Δεσποτάτου της Ηπείρου κατά την περίοδο 1204–1235. Θεσσαλονίκη: Σάκκουλα, 1995 (διδακτορική διατριβή). (In Greek).
22. Κύριλλος Κατερέλος, Επίσκοπος Αβύδου. Η Αγία καί Μεγάλη Σύνοδος της Κρήτης: Η Ορθόδοξη Εκκλησία καί οι ετερόδοξοι. Αθήνα, 2020. 247 σ. (In Greek).
23. Κύριλλος Κατερέλος, Ἐπίσκοπος Ἀβύδου. Η Ρώμη και το Παπικό Πρωτείο επί Πατριαρχείας Ιγνατίου και ι. Φωτίου (847–886). Χάλκη: Εκδόσεις Ιεράς Θεολογικής Σχολής Χάλκης, 2019а. (In Greek).
24. Κύριλλος Κατερέλος, Επίσκοπος Αβύδου. Ουκρανική εκκλησία // Δωδεκάνησος. Ἐπίσημον δελτίον τῶν ἐν Δωδεκανήσῳ ἐπαρχιῶν τοὺ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. 2019b. Ἰούλιος-Δεκέμβριος. Περίοδος Α ́, ἔτος ΙΑ ́, τεῦχος ΚΓ ́. Σ. 19–62. (In Greek).
25. Κύριλλος Κατερέλος, Ἐπίσκοπος Ἀβύδου. Το κείμενο της Ραβέννας και η θέση του Πατριαρχείου Μόσχας για το Πρωτείο. Θεσσαλονίκη: Παλίμψηστον, 2015. (In Greek).
26. Κύριλλος Κατερέλος, Ἐπίσκοπος Ἀβύδου. Ὁ Θρόνος τῆς Κωνσταντινουπόλεως στὸ Πηδάλιο καὶ τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας. (In Greek). Available at: https://www.romfea.gr/images/article‑images/2019/01/othronostispoleos.pdf (accessed: 12.02.2024).
27. Κύριλλος Κατερέλος, Επίσκοπος Αβύδου. Μνεία Α΄ Οικουμενικής Συνόδου (31 Μαΐου 2025). (In Greek). Available at: https://www.romfea.gr/katigories/10‑apopseis/70043‑mneia‑a‑oikoumenikis‑synodou (accessed: 01.06.2025).
28. Κυρίλλου Ἀβύδου. Ἡ Ἔκκλητος πρός τό θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως (31 Οκτωβρίου 2018). (In Greek). Available at: https://fosfanariou.gr/in‑dex.php/2018/10/31/blog‑post_787/ (сокращённая версия) (accessed: 12.02.2024).
29. Κυρίλλου Ἀβύδου. Τo κείμενο της Ραβέννας και η θέση του Πατριαρχείου Μόσχας για το Πρωτείο (13.05.2014). (In Greek). Available at: https://www.pemptousia.gr/2014/05/to‑kimeno‑tis‑ravennas‑i‑thesi‑tou‑patr/ (accessed: 12.02.2024).
30. Μητροπολίτης Κρήνης Κύριλλος Κατερέλος, Πατριαρχικός Έξαρχος της νεοσυσταθείσας Πατριαρχικής Εξαρχίας Μελίτης και Καθηγητής Θεολογίας Συνεργαζόμενο Ακαδημαϊκό. (In Greek). Available at: https://www.theo.ac.cy/wp‑content/uploads/2022/08/bebfb36b323503739745bb0f2b77474e.pdf (accessed: 11.01.2025).
31. Νικήτα Παντοκρατορινού, ιερομονάχου. Περί της ημερίδος της Μητροπόλεως Πειραιώς για το Ουκρανικό (18 Ιουνίου 2025). (In Greek). Available at: https://fosfanariou.gr/index.php/2025/06/18/peri‑imeridos‑mitropolews‑peiraiws‑gia‑oukraniko/ (accessed: 20.06.2025).
32. Σύνταγμα τῶν θείων καὶ ἱερῶν κανόνων τῶν τε ἁγίων καὶ πανευφήμων ἀποστόλων, καὶ τῶν ἱερῶν οἰκουμενικῶν καὶ τοπικῶν συνόδων, καὶ τῶν κατὰ μέρος ἁγίων πατέρων / ἔκδ. Μ. Ποτλής, Γ. Α. Ῥάλλης. Τ. Αʹ–Εʹ. Ἀθῆναι: Ἐκ τῆς Τυπογραφίας Γ. Χαρτοφύλακος, 1852–1855; Τ. Ϛʹ. Ἀθῆναι: Ἐκ τοῦ Τυπογραφείου τῆς Αὐγῆς, 1859. (In Greek).
33. Ωρολογιακή βόμβα πέταξε ο Αβύδου Κύριλλος Κατερέλος! (Δευτέρα 30 Μαΐου 2016). (In Greek). Available at: https://paterikiparadosi.blogspot.com/2016/05/blog‑post_649.html (accessed: 20.06.2025).
References
1. Barsov T. V. Konstantinopol’skii patriarkh i ego vlast’ nad Russkoi Tserkov’yu [The Patriarch of Constantinople and His Authority over the Russian Church]. St. Petersburg, P. A. Remezov Publ., 1878, [XXII], 578, V, III. (In Russian).
2. Gotsopoulos A., Protopresbyter Vklad v dialogpo ukrainskoi avtokefalii [Contribution to the dialogue on Ukrainian Autocephaly]. Moscow, Poznanie Publ., 2021, 104 p. (In Russian).
3. Dionysius (Shlenov), Hegumen Kritika chrezmernoi ikonomii Konstan-tinopol’skogo Patriarkha po otnosheniyu k raskol’nikam, sostavivshim “Pravoslavnuyu tserkov’ Ukrainy” [Criticism of the excessive ikonomia of the Patriarchate of Constantinople in relation to the schismatics who made up the “Orthodox Church of Ukraine”]. Bogoslovskii vestnik [Theological Bulletin]. 2023, no. 2 (49) pp. 167-212. (In Russian). DOI 10.31802/GB.2023.49.2.010
4. Dionysius (Shlenov), Hegumen Kritika eksterritorial’noi appelyatsii k Konstantinopol’skomu patriarkhu Ierusalimskim patriarkhom Dosifeem [Criticism of the extraterritorial appeal to the Patriarch of Constantinople by the Patriarch of Jerusalem Dositheus]. Bogoslovskii vestnik [Theological Bulletin]. 2024a, no. 3 (54), pp. 220-248. (In Russian).
5. Dionysius (Shlenov), Hegumen Metropolit Ioann (Ziziulas) kak sto-ronnik teorii pervenstva Konstantinopol’skogo patriarkha [Metropolitan John (Zizioulas) as a supporter of the theory of the primacy of the Patriarch of Constantinople]. Vestnik Ekaterinburgskoi dukhovnoi seminarii [Bulletin of Yekaterinburg Theological Seminary]. 2025a, no. 49, pp. 61-81. (In Russian).
6. Dionysius (Shlenov), Hegumen Mitropolit Peristeriiskii Grigorii (Pa-pafomas) kak storonnik teorii pervenstva Konstantinopol’skogo Patriarkha [Metropolitan Gregory (Papafomas) of Peristeria as a supporter of the theory of the primacy of the Patriarch of Constantinople]. Bogoslovskii vestnik [Theological Bulletin]. 2025b, no. 1 (56), pp. 89-121. (In Russian).
7. Dionysius (Shlenov), Hegumen O polnotsennoi peredache Kievskoi metropolii Moskovskomu Patriarkhatu v 1686 g. [On the full transfer of the Kyiv Metropolitanate to the Moscow Patriarchate in 1686]. Bogoslovskii vestnik [Theological Bulletin]. 2024b, no. 4 (55), pp. 346-374. (In Russian). Available at: https://www.goarch.org/documents/32058/4830467/The+Ec-umenical+Throne+and+the+Church+of+Ukraine+-+Greek.pdf/
8. Dionysius (Shlenov), Hegumen Predstavleniya o “tsarskom puti v vi-zantiiskom bogoslovii i asketike: na primere ucheniya o shestvii dushi k Bogu prepodobnogo Nikity Stifata [The ideas of the “Royal Path” in Byzantine theology and asceticism: based on the teaching on the soul’s journey to God by St. Nikita Stethat]. Bogoslovskii vestnik [Theological Bulletin]. 2017, vol. 26/27, no. 3/4, pp. 355-391. (In Russian).
9. Dionysius (Shlenov), Hegumen Pozitsiya mitropolita Ierofeya (Vlak-hosa) kak sostavlyayushchaya teorii pervenstva Konstantinopol’skogo patri-arkha [The position of Metropolitan Hierotheos (Vlachos) as a component of the theory of the primacy of the Patriarch of Constantinople]. Bogoslovskii sbornik Tambovskoi dukhovnoi seminarii [Theological Collection of Tambov Theological Seminary]. 2025s, no. 1 (30), pp. 143-166. (In Russian). DOI 10/51216/2687-072Х_2025_1_143
10. Dionysius (Shlenov), Hegumen Prisoedinenie ryada ierarkhov El-ladskoi Pravoslavnoi Tserkvi k positsii Konstantinopolya v 2019 g. [Joining by a number of hierarchs of the Greek Orthodox Church to the position of Constantinople in 2019]. Bogoslovsko-istoricheskii sbornik [Theological and Historical Collection]. 2025d, no. 1 (36), pp. 263-284. (In Russian).
11. Kozlov M., Priest Svyatitel’ Moskovskii Filaret (Drozdov) - o ino-slavii i inoslavnykh [Saint Philaret (Drozdov) of Moscow on heterodoxy and heterodox]. Sait Radonezh [Radonezh Website]. (In Russian). Available at: https://radonezh.ru/text/svyatitel-moskovsky-filaret-drozdov-o-inoslavii-i-inoslavnykh-svyasch-maksim-kozlov-54229.html. (accessed: 20.03.2013).
12. Mikheev S. F., Ostapenko S. N. Nekonstruktivnost’ istoricheskoi ar-gumentatsii v stat’e V. G. Chentsevoi “Vossoedinenie” [Unconstructiveness of historical argumentation in the article by V. G. Chentsova “Reunification”]. Vestnik tserkovnoi istorii [Bulletin of Church History]. 2021, no. 1/2 (61/62), pp. 255-346. (In Russian).
13. Mikheev S. F., Ostapenko S. N. Proiskhozhdenie sovremennoi pozit-sii Konstantinopol’skogo patriarkha po interpretatsii dokumentov 1686 g. o perepodchinenii Kievskoi metropolii [The origin of the modern position of the Patriarchate of Constantinople on the interpretation of the documents of 1686 on the subordination of the Kyiv Metropolitanate]. Tserkovnyi vestnik [Church Bulletin]. 2019, no. 3 (88), pp. 161-234. (In Russian).
14. Seraphim (Amelchenkov), Bishop O predostavlenii avtokefalii Pravo-slavnoi Tserkvi Cheshskikh zemel’ i Slovakii: dva vzglyada - Moskva i Kon-stantinopol’ [On granting autocephaly to the Orthodox Church of the Czech Lands and Slovakia: two views - Moscow and Constantinople]. Khristianskoe chtenie [Christian Reading]. 2022, no. 1, pp. 269-278. (In Russian). DOI 10/47132/1814-5574_2022_1_269
15. Job Getcha H. E. Autocephaly in the Orthodox Church: Past and Present // Autocephaly Coming of Age in Communion. Historical, Canonical, Liturgical and Theological Studies / ed. E. G. Farrugia. Vol. II. Roma, 2023, (OCA; 315), pp. 997-1009. (In English).
16. Le Quien M. Oriens Christianus, in quatuor patriarchatus digestus; quo exhibentur Ecclesiae, Patriarchae, caeterique praesules totius orientis. 3 vols., Paris, 1740. T. 1. (In Latin).
17. Ακριτίδης Ν. Σ. Η ιστορική γεωγραφία του Οικουμενικού Πατριαρχείου: Από τον 9ο αι. μ.Χ. μέχρι το 1453. Θεσσαλονίκη: Σταμούλη, 2009. (In Greek).
18. Γρηγόριος (Φραγκάκης), Αρχιμ. Περί της θεραπείας του εν Ουκρανία εκκλησιαστικού ζητήματος υπό της Μητρός Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως: Το ζήτημα των χειροτονιών. [Εργασία για το μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης]. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη, 2022. (In Greek).
19. Μανώλης Νικόλαος, πρωτοπρ. Τα 11 ψέματα στο κείμενο της Ι. Συνόδου προς τον Λαό (8 Οκτωμβρίου 2017). (In Greek). Available at: https://agiosiosif.gr/ta‑11‑psemata‑sto‑kimeno‑tis‑i‑synodou‑pros‑ton‑lao/ (accessed: 02.04.2024).
Downloads
Published
Issue
Section
Categories
License
Copyright (c) 2025 Theological Collection of Tambov Theological Seminary
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
